"পৰিৱৰ্তন" (গল্প)
বুমন দাদাৰ কথা ভাবি জীমণি প্ৰায়ে হতাশ হয়৷ কিয় এনেকুৱা হ'ল সি? সৰুৰ পৰা ডাঙৰলৈ সকলোৱে তাক সুযোগ সুবিধা পালেই দম দিয়ে, গালি দিয়ে৷ কিন্তু সি নিৰ্বিকাৰ হৈ থাকে৷ কাকো ওলোটাই একো নকয়৷ তাৰ এই প্ৰতিক্ৰিয়াহীনতাৰ সুযোগ সকলোৱে লয়৷ সি যেন এটা অকৰা অজলা মূৰত ঘিউ নথকা ল'ৰা -- ঠিক তেনেকুৱা ভাৱ প্ৰকাশ কৰে সকলোৱে৷ অথচ, ঘৰৰ বজাৰ-সমাৰৰ পৰা ভাত ৰন্ধা লৈকে সকলো কামেই বুমন দাই নিয়াৰিকৈ কৰি যায়৷
বুমন দাদাৰ কথা ভাবি জীমণি প্ৰায়ে হতাশ হয়৷ কিয় এনেকুৱা হ'ল সি? সৰুৰ পৰা ডাঙৰলৈ সকলোৱে তাক সুযোগ সুবিধা পালেই দম দিয়ে, গালি দিয়ে৷ কিন্তু সি নিৰ্বিকাৰ হৈ থাকে৷ কাকো ওলোটাই একো নকয়৷ তাৰ এই প্ৰতিক্ৰিয়াহীনতাৰ সুযোগ সকলোৱে লয়৷ সি যেন এটা অকৰা অজলা মূৰত ঘিউ নথকা ল'ৰা -- ঠিক তেনেকুৱা ভাৱ প্ৰকাশ কৰে সকলোৱে৷ অথচ, ঘৰৰ বজাৰ-সমাৰৰ পৰা ভাত ৰন্ধা লৈকে সকলো কামেই বুমন দাই নিয়াৰিকৈ কৰি যায়৷
বুমন দাক দেখিলে এনে লাগে-- সি যেন মানুহৰূপী এটা ৰবটহে৷ যিয়ে যি কয় নিৰ্দেশ মানি তাকে কৰি যায় মনে মনে৷ বুমন দাই এটা শ্ৰেণীতে দুবাৰ দুবাৰকৈ পঢ়িব লগা হয়৷ তাৰ পঢ়া-শুনাৰ তথৈবচ অৱস্থা দেখি মাক-দেউতাক বাৰুকৈয়ে হতাশ হৈ পৰে৷
বুমন দাৰ মুখৰ উজ্জ্বলতা খুউব কমকৈহে দেখা পোৱা যায়৷ মন ভাল থাকিলে -- "হিয়াৰ মৰম মুকুতা হৈ আছে মন উপচায়" বুলি গুণগুণাই গায়৷ বুমন দাৰ মুখত গান শুনিলে জীমণিৰ মনটো অলপ ভাল লাগে কিন্তু বুমন দাৰ সেইকণ আনন্দ অলপ সময়ৰ বাবেহে৷ তাৰপিছত আকৌ নিশ্চুপ হৈ ৰয় বুমন দা ৷
বুমন দাৰ মুখৰ উজ্জ্বলতা খুউব কমকৈহে দেখা পোৱা যায়৷ মন ভাল থাকিলে -- "হিয়াৰ মৰম মুকুতা হৈ আছে মন উপচায়" বুলি গুণগুণাই গায়৷ বুমন দাৰ মুখত গান শুনিলে জীমণিৰ মনটো অলপ ভাল লাগে কিন্তু বুমন দাৰ সেইকণ আনন্দ অলপ সময়ৰ বাবেহে৷ তাৰপিছত আকৌ নিশ্চুপ হৈ ৰয় বুমন দা ৷
বুমন দা জীমণিৰ পেহীয়েকৰ ল'ৰা৷ জীমণিয়ে বুমনদাহঁতৰ ঘৰতে থাকি পঢ়া-শুনা কৰিছে৷ বুমনদাহঁত টাউনত থাকে,জীমণিৰ ঘৰ গাঁৱত সেয়ে মাক-দেউতাকে তাইক পেহীয়েকৰ ঘৰত থাকি পঢ়াইছে৷ পেহীয়েকে আলহীৰ আগত বুমন দাৰ কথা কৈ দুখ কৰে -- "কেনেকৈ ই ইমান অকৰা হ'ল জানো!!ডাঙৰ হৈ কি কৰি খাব ভগৱানেহে জানে!!"পেহীয়েকৰ কথাবোৰ জীমণিয়ে মানি লবলৈ টান পায়৷ জীমণিৰ এনে লাগে-- পেহীয়েক-পেহাকে বুমনদাক যেন বুজিবলৈ যত্নই নকৰিলে৷ সি অকৰা-অজলা হৈ জন্ম হ'ল বুলি স্বীকাৰ কৰিহে লৈছে!!
"বুমন দা, কোনোবাই তোমাক কিবা বেয়াকৈ ক'লে,তুমি তাৰ উচিত প্ৰত্যুত্তৰ দি দিবা" - জীমণিয়ে কয়৷
বুমন দাই নিৰ্বিকাৰ হৈ জীমণি লৈ চায়৷
"মানুহৰ জীৱনত কিবা এটা লক্ষ্য থাকিব লাগে৷ তুমিও ভৱিষ্যতে নিজৰ ওপৰত থিয় হ'ব পৰাকৈ সমৰ্থৱান হ'ম বুলি ভাবিব লাগিব বুমন দা৷এনেকৈ থাকিলে জীৱনটো নচলিব নহয়৷"
নাই, জীমণিৰ কথা বুজি পাই নে নাপায় জীমণিয়ে ধৰিব নোৱাৰে৷ প্ৰতিক্ৰিয়াহীন হৈ বহি থাকে সি৷
"কিবা এটাতো কোৱা?"
তেনেকৈ ক'লে বুমন দাই জীমণিলৈ চাই হেবাং কৈ হাঁহি এটা মাৰে৷
বুমন দাই জীমণিক মৰম কৰে৷ টিউচনলৈ দেেউতাকৰ পুৰণি স্কুটাৰখনত উঠাই বুমন দায়েই তাইক লৈ যায়৷ টিউচনৰ পৰা লৈও আহে বুমন দায়েই৷
বুমন দাই নিৰ্বিকাৰ হৈ জীমণি লৈ চায়৷
"মানুহৰ জীৱনত কিবা এটা লক্ষ্য থাকিব লাগে৷ তুমিও ভৱিষ্যতে নিজৰ ওপৰত থিয় হ'ব পৰাকৈ সমৰ্থৱান হ'ম বুলি ভাবিব লাগিব বুমন দা৷এনেকৈ থাকিলে জীৱনটো নচলিব নহয়৷"
নাই, জীমণিৰ কথা বুজি পাই নে নাপায় জীমণিয়ে ধৰিব নোৱাৰে৷ প্ৰতিক্ৰিয়াহীন হৈ বহি থাকে সি৷
"কিবা এটাতো কোৱা?"
তেনেকৈ ক'লে বুমন দাই জীমণিলৈ চাই হেবাং কৈ হাঁহি এটা মাৰে৷
বুমন দাই জীমণিক মৰম কৰে৷ টিউচনলৈ দেেউতাকৰ পুৰণি স্কুটাৰখনত উঠাই বুমন দায়েই তাইক লৈ যায়৷ টিউচনৰ পৰা লৈও আহে বুমন দায়েই৷
এদিন বুমন দাই কাণে কাণ মাৰি হায়াৰ চেকেণ্ডেৰী পাছ কৰিলে৷ পেহায়ে ঘৰৰ চোতালতে ৰাষ্টাৰ কাষত গেলামালৰ দোকান এখন খুলি দিলে৷ বুমন দা দিনৰ দিনটো দোকানখনত বহি থাকে৷ গ্ৰাহক আহিলে বস্তু ঠিকেই দিয়ে কিন্তু খুউব লেহেমিয়াকৈ দিয়ে৷ সেয়ে গ্ৰাহক সকলৰ খং উঠে৷
"অকৰাটো সোনকালে দে ৷ এনেকৈ দোকান দিলে কি দোকান চলাই খাবি,হুঁহ!!" বুলি গ্ৰাহকে দম দি থৈ যায়৷কেতিয়াবা বহু গ্ৰাহকে পইচা পাতি নিদিয়াকৈও বস্তু লৈ যায়৷ বুমন দাৰ দোকান চলোৱা মতিগতি দেখি অৱশেষত পেহাই দোকান বন্ধ কৰিলে৷তাৰপিছৰ পৰা বুমন দাই কাম বন নাথাকিলে চকুমুদি বিচনাত পৰি থাকে ৷ সময় সুযোগ পালেই মুঠতে বিচনাত শুই থাকে৷ জীমণিৰ কোনোবা আলোচনীত পঢ়া মনত পৰে -- হতাশ মানুহে শুই থাকি ভাল পাই বোলে!! বুমন দাৰো তেনে হোৱা নাইতো!--জীমণিয়ে ভাবে৷
এনেকৈয়ে বুমন দাৰ দিনবোৰ যাবলৈ ধৰিলে ৷
কেতিয়াবা জীমণিৰ ভাব হয় -- বুমন দা যেন এটা হতাশাৰ প্ৰতিমূৰ্তি৷ সকলোৱে অকৰাটো অজলাটো কওঁতে কওঁতে পেহা-পেহীৰ দৰেই বুমন দাইও যেন নিজকে অকৰা বুলি স্বীকাৰ কৰি লৈছে জীমণিৰ তেনে লাগে৷ বুমন দাই বাৰু নিজকে এজন ধুমুহাত বিধ্বস্ত মানুহ বুলি ভাবে নেকি!
চাওঁতে চাওঁতে বুমন দাৰ বিয়াৰ বয়স পালেহি৷ পেহা-পেহীয়ে বিয়াৰ কথা উলিয়াওঁতে বুমন দাই মুখেৰে মাত মতা জীমণিয়ে শুনিছিল-- "মই বিয়া নাপাতো"৷
কিন্তু পেহা-পেহীয়ে বুমন দাৰ কথা নুশুনিলে ৷ জীমণিহঁতৰ গাঁৱৰে ছোৱালী এজনীৰ লগত জোৰকৈ বিয়া পতাই দিলে৷ পিছে পয়মাল লাগিল ফুলশয্যা নিশাৰ দিনাই৷ বুমন দাই কইনাৰ লগত নুশুই,কইনাৰ ওচৰলৈ নাযাওঁ বুলি জিদ ধৰিলে৷ ইফালে কইনাৰ কান্দোন আৰম্ভ হ'ল৷
"বুমন দা,বিয়াৰ পিছত তুমি বৌৰ লগত একেলগে থাকিব লাগে বুলি নাজানা নেকি? হাত যোৰ কৰিছো তোমাক ,ঘৰখনৰ সন্মানৰ কথা ভাবি তুমি বৌৰ ওচৰলৈ যোৱা"-- জীমণিয়ে এইবুলি কৈ কৈ বুমন দাক ঠেলি হেঁচি কোঠাত সোমোৱাই বাহিৰৰ পৰা দুৱাৰখন লগাই দিলে৷ পিছদিনা কাহিলিপুৱাতে জীমণিয়ে উঠি বুমন দাহঁতৰ কোঠাৰ লকটো খুলি দিলে৷
পিছদিনা ন-কইনাই যিবোৰ কৰে সেইবোৰ একো নহ'ল৷ আউলি বাউলি চুলিৰে বুমন দাৰ কইনাজনীয়ে পুৱাৰ পৰাই ৰাউচি জুৰি কান্দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ জীমণি,পেহা-পেহী সকলোৱে ন-কইনাক বুজাবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ দিন গ'লে সকলো ঠিক হৈ যাব বুলি বুজনি দিলে৷ বুজনি শুনি শুনি অৱশেষত ন-কইনা শান্ত হ'ল৷ ন-কইনা সেইমুহূৰ্ততহে শান্ত হ'ল কিন্তু সেইদিনাখনৰ পৰাই ঘৰখনত নতুন অশান্তি আৰম্ভ হ'ল৷
নবৌৱে সুযোগ সুবিধা পালেই পেহা-পেহীৰ লগত কাজিয়া কৰা আৰম্ভ কৰি দিয়ে৷ শহুৰ-শাহুৰৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা-ভক্তি বহুত দূৰতে থাকিল৷ বুমন দাকটো দিনৌ জহনিত যোৱা, মৰাটো,চুৱা খোৱা বুলি কৈহে কেটেৰা-জেঙেৰা মাৰি কথা পতা হ'ল৷ জীমণিয়ে নবৌয়েকক কিবা কব খুজিলেই জীমণিৰ ঘৰখনৰ ওপৰত থকা অধিকাৰ বুজাই দি তাইৰ মুখ বন্ধ কৰি দিয়ে৷ পেহা-পেহীৰ বেজাৰমুৱা মুখদুখনলৈ চাই জীমণিৰ মনটোও বেয়া লাগি থাকে৷
এদিন জীমণিয়ে বুমন দাক বুজালে--
"বুমন দা, তুমি মুখেৰে মাত নমতা বাবেই নবৌৱে ঘৰখনত অশান্তি কৰিবলৈ চল পাইছে৷ তোমাৰ ভিতৰত থকা মানুহটোক কিয় মাৰি পেলাইছা? উঠা!জাগা!!"
বুমন দাই মাথো জীমণিৰ কথা মনে মনে শুনি থাকে৷ জীমণিয়ে সুযোগ সুবিধা পালেই বুমন দাক সংসাৰৰ কথা বুজাবলৈ আৰম্ভ কৰে৷বুমন দাৰ ভিতৰত থকা অপাৰ শক্তিৰ জ্ঞান দিবলৈ চেষ্টা কৰে৷ লাহে লাহে জীমণিয়ে বুমন দাক এজন মনোৰোগ বিশেষজ্ঞৰ কাষলৈও নিয়া হ'ল৷ বুমন দাৰ কাউন্সেলিং চলে পুৰাদমে৷ জীমণিৰ চেষ্টাই কাম দিয়া যেন লাগিল লাহে লাহে৷ বুমন দাইচোন আগতকৈ দুই এটা কথা কোৱা হ'ল৷ মিচিকিয়াই হঁহা হ'ল৷লাহে লাহে ঘৰখনতো এটা পৰিৱৰ্তন চকুত পৰিল জীমণিৰ --ঘৰখনৰ কাজিয়া-পেচাল আগতকৈ কমিল৷নবৌৰ কেটেৰা-জেঙেৰা কথাবোৰো কমি আহিল৷ বুমন দাই কেতিয়াবা নবৌক স্কুটাৰৰ পিচত উঠাই ফুৰাবলৈ নিয়া হ'ল৷ পুনৰ "হিয়াৰ মৰম মুকুতা হৈ আছে মন উপচায়" বুলি গুণগুণকৈ গান গাবলৈ ললে বুমন দাই৷ বুমন দাৰ পৰিৱৰ্তন দেখি পেহা-পেহীৰ মুখদুখন উজ্জ্বল হৈ পৰা দেখা গ'ল৷
সিদিনা এটি নতুন খবৰে ঘৰখনলৈ সুখৰ বতৰা কঢিয়াই আনিলে৷ ঘৰখনলৈ এটি নতুন আলহীৰ আগমন হ'ব৷বুমন দা পিতৃ হ'ব ওলাইছে৷ আনন্দতে ঘৰখনত সৰু-সুৰাকৈ এটা পাৰ্টিয়েই চলিল৷
"অকৰাটো সোনকালে দে ৷ এনেকৈ দোকান দিলে কি দোকান চলাই খাবি,হুঁহ!!" বুলি গ্ৰাহকে দম দি থৈ যায়৷কেতিয়াবা বহু গ্ৰাহকে পইচা পাতি নিদিয়াকৈও বস্তু লৈ যায়৷ বুমন দাৰ দোকান চলোৱা মতিগতি দেখি অৱশেষত পেহাই দোকান বন্ধ কৰিলে৷তাৰপিছৰ পৰা বুমন দাই কাম বন নাথাকিলে চকুমুদি বিচনাত পৰি থাকে ৷ সময় সুযোগ পালেই মুঠতে বিচনাত শুই থাকে৷ জীমণিৰ কোনোবা আলোচনীত পঢ়া মনত পৰে -- হতাশ মানুহে শুই থাকি ভাল পাই বোলে!! বুমন দাৰো তেনে হোৱা নাইতো!--জীমণিয়ে ভাবে৷
এনেকৈয়ে বুমন দাৰ দিনবোৰ যাবলৈ ধৰিলে ৷
কেতিয়াবা জীমণিৰ ভাব হয় -- বুমন দা যেন এটা হতাশাৰ প্ৰতিমূৰ্তি৷ সকলোৱে অকৰাটো অজলাটো কওঁতে কওঁতে পেহা-পেহীৰ দৰেই বুমন দাইও যেন নিজকে অকৰা বুলি স্বীকাৰ কৰি লৈছে জীমণিৰ তেনে লাগে৷ বুমন দাই বাৰু নিজকে এজন ধুমুহাত বিধ্বস্ত মানুহ বুলি ভাবে নেকি!
চাওঁতে চাওঁতে বুমন দাৰ বিয়াৰ বয়স পালেহি৷ পেহা-পেহীয়ে বিয়াৰ কথা উলিয়াওঁতে বুমন দাই মুখেৰে মাত মতা জীমণিয়ে শুনিছিল-- "মই বিয়া নাপাতো"৷
কিন্তু পেহা-পেহীয়ে বুমন দাৰ কথা নুশুনিলে ৷ জীমণিহঁতৰ গাঁৱৰে ছোৱালী এজনীৰ লগত জোৰকৈ বিয়া পতাই দিলে৷ পিছে পয়মাল লাগিল ফুলশয্যা নিশাৰ দিনাই৷ বুমন দাই কইনাৰ লগত নুশুই,কইনাৰ ওচৰলৈ নাযাওঁ বুলি জিদ ধৰিলে৷ ইফালে কইনাৰ কান্দোন আৰম্ভ হ'ল৷
"বুমন দা,বিয়াৰ পিছত তুমি বৌৰ লগত একেলগে থাকিব লাগে বুলি নাজানা নেকি? হাত যোৰ কৰিছো তোমাক ,ঘৰখনৰ সন্মানৰ কথা ভাবি তুমি বৌৰ ওচৰলৈ যোৱা"-- জীমণিয়ে এইবুলি কৈ কৈ বুমন দাক ঠেলি হেঁচি কোঠাত সোমোৱাই বাহিৰৰ পৰা দুৱাৰখন লগাই দিলে৷ পিছদিনা কাহিলিপুৱাতে জীমণিয়ে উঠি বুমন দাহঁতৰ কোঠাৰ লকটো খুলি দিলে৷
পিছদিনা ন-কইনাই যিবোৰ কৰে সেইবোৰ একো নহ'ল৷ আউলি বাউলি চুলিৰে বুমন দাৰ কইনাজনীয়ে পুৱাৰ পৰাই ৰাউচি জুৰি কান্দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ জীমণি,পেহা-পেহী সকলোৱে ন-কইনাক বুজাবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ দিন গ'লে সকলো ঠিক হৈ যাব বুলি বুজনি দিলে৷ বুজনি শুনি শুনি অৱশেষত ন-কইনা শান্ত হ'ল৷ ন-কইনা সেইমুহূৰ্ততহে শান্ত হ'ল কিন্তু সেইদিনাখনৰ পৰাই ঘৰখনত নতুন অশান্তি আৰম্ভ হ'ল৷
নবৌৱে সুযোগ সুবিধা পালেই পেহা-পেহীৰ লগত কাজিয়া কৰা আৰম্ভ কৰি দিয়ে৷ শহুৰ-শাহুৰৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা-ভক্তি বহুত দূৰতে থাকিল৷ বুমন দাকটো দিনৌ জহনিত যোৱা, মৰাটো,চুৱা খোৱা বুলি কৈহে কেটেৰা-জেঙেৰা মাৰি কথা পতা হ'ল৷ জীমণিয়ে নবৌয়েকক কিবা কব খুজিলেই জীমণিৰ ঘৰখনৰ ওপৰত থকা অধিকাৰ বুজাই দি তাইৰ মুখ বন্ধ কৰি দিয়ে৷ পেহা-পেহীৰ বেজাৰমুৱা মুখদুখনলৈ চাই জীমণিৰ মনটোও বেয়া লাগি থাকে৷
এদিন জীমণিয়ে বুমন দাক বুজালে--
"বুমন দা, তুমি মুখেৰে মাত নমতা বাবেই নবৌৱে ঘৰখনত অশান্তি কৰিবলৈ চল পাইছে৷ তোমাৰ ভিতৰত থকা মানুহটোক কিয় মাৰি পেলাইছা? উঠা!জাগা!!"
বুমন দাই মাথো জীমণিৰ কথা মনে মনে শুনি থাকে৷ জীমণিয়ে সুযোগ সুবিধা পালেই বুমন দাক সংসাৰৰ কথা বুজাবলৈ আৰম্ভ কৰে৷বুমন দাৰ ভিতৰত থকা অপাৰ শক্তিৰ জ্ঞান দিবলৈ চেষ্টা কৰে৷ লাহে লাহে জীমণিয়ে বুমন দাক এজন মনোৰোগ বিশেষজ্ঞৰ কাষলৈও নিয়া হ'ল৷ বুমন দাৰ কাউন্সেলিং চলে পুৰাদমে৷ জীমণিৰ চেষ্টাই কাম দিয়া যেন লাগিল লাহে লাহে৷ বুমন দাইচোন আগতকৈ দুই এটা কথা কোৱা হ'ল৷ মিচিকিয়াই হঁহা হ'ল৷লাহে লাহে ঘৰখনতো এটা পৰিৱৰ্তন চকুত পৰিল জীমণিৰ --ঘৰখনৰ কাজিয়া-পেচাল আগতকৈ কমিল৷নবৌৰ কেটেৰা-জেঙেৰা কথাবোৰো কমি আহিল৷ বুমন দাই কেতিয়াবা নবৌক স্কুটাৰৰ পিচত উঠাই ফুৰাবলৈ নিয়া হ'ল৷ পুনৰ "হিয়াৰ মৰম মুকুতা হৈ আছে মন উপচায়" বুলি গুণগুণকৈ গান গাবলৈ ললে বুমন দাই৷ বুমন দাৰ পৰিৱৰ্তন দেখি পেহা-পেহীৰ মুখদুখন উজ্জ্বল হৈ পৰা দেখা গ'ল৷
সিদিনা এটি নতুন খবৰে ঘৰখনলৈ সুখৰ বতৰা কঢিয়াই আনিলে৷ ঘৰখনলৈ এটি নতুন আলহীৰ আগমন হ'ব৷বুমন দা পিতৃ হ'ব ওলাইছে৷ আনন্দতে ঘৰখনত সৰু-সুৰাকৈ এটা পাৰ্টিয়েই চলিল৷
জীমণিয়ে ওপৰৰ আকাশখনলৈ চালে--- কলীয়া ডাৱৰৰ মাজৰ পৰা বেলিটো ওলাই আহিছে৷
(মৌচুমী বৰি)
